De bestuurlijke aanpak van henneptelers ondermijnt het vertrouwen in de rechtspraak

Ondermijning is tegenwoordig vaak in het nieuws. Vooral burgemeesters in Noord-Brabant en Limburg vragen aandacht hiervoor. De burgemeester van Leeuwarden doet ook een stevige duit in het zakje. Hij vreest voor “Tilburgse toestanden”. Burgemeesters die niet streng zijn passen niet meer in het moderne bestuurlijke plaatje. Wat is ondermijning eigenlijk? Een heldere definitie hiervan kan niemand geven. Het komt er feitelijk op neer dat bepaalde vormen van criminaliteit de maatschappij kan ontwrichten. Hennepteelt is zo’n vorm van criminaliteit. Veel mensen zien in de teelt van hennep geen kwaad. Iemand moet toch de producten leveren die vanuit coffeeshops mogen worden verkocht? Deze logica heeft gezorgd voor een flinke illegale hennep-economie. Daar kleven risico’s aan. Waar komt dat geld allemaal terecht en wie worden daardoor beïnvloed? Politie, justitie, belastingdienst en burgemeesters treden gezamenlijk op tegen illegale hennepteelt. Burgemeesters lopen hierbij voorop. Hun rol is veranderd van lintjesknipper in stadssheriff. Burgemeesters blijken gretig gebruik te maken van hun bevoegdheid om woningen van ontmantelde henneptelers te sluiten. Bestuursrecht wordt gezien als een snelle en effectieve manier om hennepteelt aan te pakken. Daarbij is het “one strike you are out principe” erg populair. Steeds vaker zien we in de praktijk dat woningen op last van burgemeesters tijdelijk op slot moeten. Niks geen waarschuwing. Eruit, de straat op. Als je als hennepteler in een huurwoning woont, die door de burgemeester tijdelijk wordt gesloten, heb je een enorm probleem. De verhuurder mag na zo’n tijdelijke sluiting de huurovereenkomst namelijk zonder tussenkomst van een civiele rechter ontbinden. Toen burgemeesters in 2007 de wettelijke bevoegdheid kregen om woningen te sluiten bij drugsoverlast gaf de Raad van State een waarschuwing. Uit de wet zou duidelijk moeten blijken dat de sluiting van een woning een laatste middel is. Er zou een stappenplan moeten worden opgesteld. Een waarschuwing als eerste stap lag daarbij voor de hand. De vraag rees ook of de aanwezigheid van een hennepkwekerij op grond van de Opiumwet tot sluiting van een woning kon leiden. Neen, zei de wetgever. Dat is niet de bedoeling. Wat blijkt? In de loop der jaren werden burgemeesters steeds strenger en bestuursrechters steeds soepeler. De sluitingsbevoegdheid werd door de hoogste bestuursrechter uitgebreid tot hennepkwekerijen. Teel je hennep, maar heb je daarvan (nog) niets verkocht? Dan mag bij een bepaald aantal planten (meer dan 5) door de burgemeester worden aangenomen dat je de hennep voor de verkoop teelde. Je hebt dan geen wiet vanuit je woning verkocht, maar toch mag de burgemeester je tijdelijk uit je huis zetten. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State ging hierbij voorbij aan de wetsgeschiedenis. Ook als in je woning een op dat moment lege hennepkwekerij wordt aangetroffen toont de bestuursrechter zich soepel. Als de politie en de energieleverancier “aannemelijk maken” dat je eerder hennep teelde, mag de burgemeester je woning tijdelijk op slot gooien. Ook de plicht om een betrapte hennepteler eerst te waarschuwen sneuvelde in de rechtspraktijk. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State oordeelde dat in “ernstige gevallen” van die plicht tot waarschuwen mag worden afgeweken. Dat is een wassen neus formule. Bij de teelt van meer dan 20 hennepplanten werd al een ernstig geval aanwezig geacht. In een recente wetenschappelijke publicatie is tevergeefs gezocht naar een verklaring voor de strenge houding van bestuursrechters. De wetenschappers vragen zich hardop af of rechters het telen van cannabis soms een van de meest verwerpelijke vergrijpen vinden. Ik vraag mij af of bestuursrechters zich soms te veel laten beïnvloeden door de waan van de politiek en het geschreeuw van burgemeesters. Wat mij betreft ondermijnt de te ruime uitleg van de wet het gezag in de onpartijdige rechtspraak. Als rechters de grenzen van de wet niet meer bewaken, wie doet dat dan nog wel? Advocaat André Beckers andre@beckersbergmans.nl www.beckersbergmans.nl “bij dringende zaken” 24/7 bereikbaar op gsm / whatsapp: 0653174897